Vlucht van de (on)gelukkige Fin tussen arend en slechtvalk

Beeld: Pexels.com

De Fin is de gelukkigste mens op aarde. Dit stelt de Verenigde Naties in hun meest recent gepubliceerde World Happinness Report 2019. Het land van de eeuwig ruisende berkenbomen, ontelbare meren en voor de buitenstaander ondoorgrondelijke karakters. Schansspringer Matti Nykänen vloog op zijn lange latten menigmaal naar de gelukzalige eenzaamheid. Verkoos het luchtruim om er tussen de arenden en slechtvalken zijn diepste gevoelens van geluk te beleven. Terug geland op vaste grond werd hij weer mens die in constant gevecht moest met de verleidingen en structuren van het het aardse bestaan. Een tweestrijd die de introverte Scandinaviër op 4 februari 2019 definitief verloor.

Nooit werd een sportliefhebber fijner wakker dan tijdens de Olympische Winterspelen van 1988 in Calgary. Na het doorslaande succes van vier jaar eerder kwam de NOS wederom met ontbijttelevisie. Met hetgeen de BBC altijd kan, en de NOS soms, namelijk altijd de juiste (sport)toon aanslaan. Koos Posthuma en Harmen Siezen loodsten de kijkers op een zeer prettig, goed geïnformeerde en toch luchtige manier langs de medailles van onder andere Yvonne van Gennip en Jan Ykema. In Canada kwam echter het talent van Nykänen volledig tot ontbolstering en werd de meest succesvolle sporter. Hij stond op eenzame hoogte met drie gouden medailles. Won voor het eerst in de geschiedenis op zowel de grote als de kleine schans en deed dit nog eens dunnetjes over in de landenwedstrijd. De superster had zijn gouden medaille van vier jaar eerder in Sarajevo weten te bestendigen en zelfs te overtreffen. Hij won verder in totaal 46 wereldbekerwedstrijden, vijf wereldtitels en twee keer het befaamde Vierschansentoernooi.

Er zijn sterke benen nodig om deze weelde te dragen. Voor ieder mens, en al helemaal voor een stille Fin die zich alleen in het luchtruim superieur en zonder twijfels door het leven bewoog. De alcohol kwam in zijn leven en verwoestte alles waardoor Nykänen in 1991 zijn sportloopbaan moest beëindigen. Wat volgde was een oneindige reeks van droefenis culminerend in vier echtscheidingen, gevangenisstraffen voor mishandeling, optredens als zanger en, kan het triester, stripper. Het icoon van deze typische wintersport was verworden tot het ultieme voorbeeld van het zwarte gat. Kon zijn toch al turbulente (sport)leven geen vorm meer geven na het einde van zijn alles overheersende passie: het schansspringen.

Ver onder zich hoort hij het publiek in de arena. Blauw pak strak om het lichaam. Volledig in balans op de balk. Schoenen vastgeklonken en gezekerd aan de ski. Het heerlijke gevoel dat er over vijf seconden, als de vlag van de trainer valt, geen weg meer terug is. De gedachte aan de arend en slechtvalk die hij zo gaat ontmoeten in zijn territorium in een sport die een ‘normaal’ mens de stuipen op het lijf jaagt. Het signaal aan de zijkant van de baan is daar, de wind is nu op zijn gunstigst. Meteen langzaam zoevend daalt hij van de balk af. De snelheid trekt zich binnen enkele seconden op naar 90 kilometer per uur. De wind speelt door zijn haren, de vogels die alleen hij echt kent gaan hem voor. De afzet is perfect, beide ski’s gaan als automatisch in de meest aerodynamische houding. Daar hangt hij, hoog in de lucht boven alles en iedereen. Geluk dat alleen hij kan begrijpen. De wetten van de zwaartekracht maken na tien seconden een einde aan zijn vlucht. Perfecte landing en de hoogste score van de jury. Gaat langs hem heen want hij heeft nu al weer spijt dat zijn tijd op de plek waar hij zich het meest gelukkig voelt ten einde is.

Matti Nykänen werd geboren in het stadje Jyväskylä en blies 55 jaar later zijn laatse adem uit in Lappeenranta. In deze tijdsspanne gaf hij de sportliefhebber tal van onvergetelijke momenten. Volkomen gelukkig, hoog in de lucht. Nu zijn eigen levensvlucht zo abrupt ten einde is gekomen vindt hij hopelijk rust in dat ondefinieerbare gebied tussen hemel en aarde. Voor eeuwig samen vliegen met de enige levende wezens die hem echt begrepen. De arend en de slechtvalk.