Theo Verlangen en de opmars van Eerste Divisie naar Europa
Als jongetje van 10 jaar ging ik het seizoen 1977/1978 voor het eerst met mijn vader naar FC Groningen. De club speelde destijds in de Eerste Divisie. We kochten kaarten voor de tribune achter het doel aan de vijverkant. Het was een schitterende ervaring om voor het eerst in een groot stadion te zijn. Ik kan me nog herinneren dat bij de eerste wedstrijden die ik bezocht, er maximaal 4.000 a 5.000 toeschouwers waren. Eén van de wedstrijden die ik dat seizoen zag, was de oefenwedstrijd tegen 1. FC Köln. De ploeg speelde met bekende namen als Dieter Müller, Toni Schumacher en de Japanner Okudera en werd dat seizoen Duits kampioen.
Wat betreft het team van FC Groningen viel ik met mijn neus in de boter. Het leuke is dat ik me nog heel veel uit die tijd kan herinneren: spelers, trainers, wedstrijden, doelpunten, incidenten en diverse situaties. De nieuwe oefenmeester Theo Verlangen (hij kwam van Feyenoord 2) had een prachtig team onder zijn hoede. Allemaal semiprofs die overdag een baan hadden en laat in de middag trainden. Walter Waalderbos was omgeturnd van spits naar voorstopper en was een schrik voor elke tegenstander en Jan van Dijk bikkelde op het middenveld. De laatste werd bijgestaan door Theo Keukens en Henk Veldmate. Aanvoerder was rechtsback Jack van Loon. Maar mijn favoriete speler was Peter Houtman. Deze pas 20-jarige spits was met trainer Verlangen meegekomen van Feyenoord en bleek een voltreffer. Houtman was een meester in het aanvallende koppen en leverde diverse kanonkogels af met zijn hoofd. De sympathieke spits werd met 23 doelpunten topscorer van de Eerste Divisie en keerde na zijn verhuurperiode aan het einde van het seizoen weer terug naar Feyenoord. FC Groningen sloot een prima seizoen 1977/1978 af met een 6e plaats. PEC Zwolle, met Ron Jans in de gelederen, werd kampioen en promoveerde.
In de nacompetitie kwam Groningen drie doelpunten te kort voor promotie naar de eredivisie. In de eerste wedstrijd van de nacompetitie werd FC Wageningen thuis met 4-1 verslagen, waarbij Peter Houtman de gehele productie voor zijn rekening nam en The Specials voor de hoofdtribune voor en tijdens de wedstrijd voor muziek zorgden. Doordat FC Wageningen en FC Groningen in de laatste speelronde tegen elkaar niet tot scoren kwamen op de Wageningse Berg, ging MVV er met de promotie vandoor. Verdediger Bram Braam van Wageningen, die het seizoen daarvoor met trammelant bij MVV vertrok, beloofde vooraf bij een gelijke stand in de laatste minuut de bal in het eigen doel te schieten. Helaas deed hij dat niet. De toeschouwersaantallen gingen omhoog en de verwachtingen voor het volgende seizoen waren hoog.
Vanaf het seizoen 1978/1979 had ik een seizoenkaart. Op de tribune achter het doel aan de vijverkant. Peter Houtman was helaas teruggekeerd naar Feyenoord, maar FC Groningen had Arie Romijn aangetrokken als zijn opvolger. Hij kwam ook van Feyenoord. Verder werd Harry Rooseboom gehuurd van Go Ahead Eagles en kwam linksbuiten Leen Swanenburg van Excelsior. Het was een seizoen waarin FC Groningen tot het einde met Excelsior streed om de titel. Met een mooie thuiszege van 3-1 op Fortuna SC, waarbij Hans Boer met een kopbal scoorde dat prachtig werd vastgelegd door de fotograaf van het Nieuwsblad van het Noorden. Ook Ted Venema rook aan het eerste team en maakte dat seizoen enkele treffers. Helaas kwam FC Groningen twee punten te kort voor het kampioenschap. Arie Romijn kon de verwachtingen niet waarmaken en had niet de kwaliteiten van Peter Houtman. Mister FC Groningen Jan van Dijk werd in de tweede seizoenhelft verhuurd aan Go Ahead Eagles. Erwin Koeman maakt dit seizoen zijn debuut in het eerste elftal van FC Groningen. Hij maakte indruk, want na slechts enkele duels had PSV zijn klasse gezien en legde hem voor drie jaar vast. Omdat ik nog een handtekening van Erwin Koeman wilde bemachtigen, schreef ik hem een brief. Een paar dagen later kreeg ik keurig een brief terug, met als afzender Erwin Koeman, Ereprijsweg te Haren.
Het seizoen 1978/1979 was ook het seizoen met de opvallende reclameobject in de vorm van een zuil van ABP Tapijt op de middenlijn voor de wedstrijd en in de rust. Verder had FC Groningen op de oranje (!) trainingsjacks De Goudspecialist uit de Gelkingestraat als sponsor staan. Bitter was de nederlaag bij kleine buurman SC Veendam. Alex de Raad maakte de 1-0 en daarmee winnende treffer voor de Veendammers. De nacompetitie verliep heel rommelig met een slechte start en het beruchte mesincident met Fred Bisschot van Telstar. FC Groningen eindigde dit toetje uiteindelijk als 3e. Dan moest promotie het jaar daarop maar worden bewerkstelligd.
Het seizoen 1979/1980 was het derde jaar onder Theo Verlangen. Jan van Dijk kwam terug na zijn verhuurperiode en de Brit Sammy Morgan was als opvolger van Arie Romijn aangetrokken. Morgan was keihard en ging geen duel uit de weg. Scoren deed hij echter wat minder, maar desondanks was hij ontzettend geliefd bij de fans. Tegen De Graafschap kreeg Morgan een rode kaart aangenaaid door De Graafschap speler John Trentelman en werd voor meerdere wedstrijden geschorst. Toen Peter Houtman twee seizoenen later door toedoen van diezelfde Trentelman ook met rood van het veld moest, belde de reeds gestopte Morgan vanuit Groot-Brittannië naar voorzitter Renze de Vries met het verzoek nog één keer te mogen spelen voor FC Groningen: uit tegen De Graafschap. Hij wilde dan even revanche nemen op Trentelman. Prachtig dat een speler die slechts één seizoen bij Groningen speelde, nog zo betrokken was. Renze de Vries ging echter niet op het voorstel van Sammy Morgan in.
In september 1979 was de befaamde emmertjes-actie en kwam Peter Houtman terug. Fans gaven geld om mee te helpen Houtman terug te halen van Club Brugge. Door de schorsing van Morgan kwam het sowieso goed uit dat er een extra spits bij kwam. Houtman scoorde er na een paar wedstrijden weer lustig op los, waaronder vier keer tegen Heerenveen. Thuis tegen Fortuna SC liep hij echter een kaakbreuk op en was enkele weken uitgeschakeld. En dus moest er weer een beroep gedaan worden op Sammy Morgan. Als ik het goed heb, kwam hij net terug van een knieoperatie en trainer Verlangen wilde hem in het C-elftal (destijds het 2e team, dat op de zaterdagmiddag op het bijveld voor veel fans speelde) spelritme op laten doen tegen het C-elftal van SC Veendam. Voor de ogen van The Verlangen wilde Morgan zich laten zien en ging jagen tijdens een driehoekje van SC Veendam spelers. Gevolg: balbezit voor Morgan, maar er lagen ook drie spelers van Veendam geblesseerd op de grond en Verlangen stond er vlakbij met de handen voor zijn ogen. Morgan kreeg geel en kon weer een schorsing tegemoetzien. Legendarisch en typerend voor Morgan.
Uiteindelijk kwam het allemaal goed en FC Groningen werd met 6 punten voorsprong op concurrent FC Volendam kampioen van de Eerste Divisie. De Grote Markt stroomde vol en we zagen de spelers in de glazen verbinding tussen de gebouwen van het Stadhuis lopen. Wat een ontlading. De laatste wedstrijd thuis tegen Heracles stond in het teken van feest en afscheid. Peter Houtman kon nog topscorer worden, maar gunde Sammy Morgan (die zou vertrekken) een afscheid van ‘zijn’ publiek. Wat een mooi gebaar van Houtman! Na 30 minuten werd Morgan onder een staande ovatie gewisseld voor Houtman. Diverse mensen hadden tranen in de ogen. En dat voor een spits die slechts twee treffers maakte. Maar zijn mentaliteit paste perfect bij Groningen.
Nog een bijzonder detail: keeper Azing Griever scoorde drie keer uit een strafschop (en ook nog een keer in een oefenwedstrijd tegen IFK Goteborg), waar durfde in de thuiswedstrijd tegen Helmond Sport de strafschop niet te nemen nadat hij enkele minuten voor tijd over de bal maaide waardoor Groningen met 1-2 achter kwam. In een hectische slotfase won Groningen alsnog met 3-2. En groot deel van de fans had thuis wat uit te leggen nadat ze bij de 1-2 het stadion teleurgesteld verlieten, want velen kwamen bij moeder de vrouw met de mededeling dat het 1-2 was geworden.
Het seizoen 1980/1981 stond in het teken van handhaving in de eredivisie. Zonder echte aankopen ging men het avontuur aan. Wel kwam er in de loop van het seizoen vanuit de eigen jeugd ene Ronald Koeman bij de selectie, die tegen Rene Notten van Feyenoord een prachtig basisdebuut maakte. Met hangen en wurgen handhaafde FC Groningen zich dat seizoen, waarbij de thuisoverwinning tegen FC Wageningen cruciaal was. Linksback Anne Mulder maakte daarbij een mooie treffer: op links opkomen en de bal beheerst in het doel schuiven langs keeper Suvee. Het werd uiteindelijke 2-0. Ook topclub PSV werd met 2-0 opzijgezet, waarbij de gebroeders Koeman tegen elkaar speelden. Legendarisch was ook de uitwedstrijd bij Feyenoord (3-3), waarbij keer Johan Tukker rustig in het strafschopgebied met de bal aan het rollen was en vergat dat Feyenoord-spits Jupp Kaczor nog achter hem stond. Gevolg: een curieuze tegentreffer (te zien op YouTube). In de eerste wedstrijd thuis tegen Sparta knalde Herman Dijkstra er twee kanonskogels van afstand in met zijn linkerbeen. De wedstrijd eindigde uiteindelijk in 5-0.
Theo Verlangen begon in 1981 aan zijn 5e seizoen bij FC Groningen. Hij vertrouwde ook tijdens het seizoen 1981/1982 op zijn selectie, die al meerdere jaren samenspeelde. Ronald Koeman speelde zich in de basis en vleugelspeler Steve Goble kwam over van Norwich City. Het vertrouwen werd door de groep niet beschaamd. Met het degradatiespook had FC Groningen niks van doen. In tegendeel, men deed tot op laatst mee voor Europees voetbal. Na een verpletterende 4-0 thuis tegen PSV (met twee keer Ronald Koeman, Houtman en Mulder als doelpuntenmakers), volgde een teleurstellende serie tegen Go Ahead Eagles (3-1 verlies uit), FC Utrecht (1-1 thuis) en Roda JC (4-3 verlies uit). Vooral de nederlaag aan de Vetkampstraat in Deventer bij Go Ahead onder het oog van veel FC Groningen-fans kwam hard en onverwacht aan. Een ontzettend goed seizoen eindigde daardoor wel wat in mineur maar FC Groningen had zich opgewerkt van een degradatiekandidaat tot een subtopper. En grote ploegen gingen met angst en beven naar het Oosterpark. Dat seizoen speelde Ajax met de teruggekeerde Johan Cruyff in Groningen. Ronald Koeman zette FC Groningen op een 2-1 voorsprong maar even later velde een elleboog van Soren Lerby hem en ging Ajax er met een 2-3 zege vandoor. Henk Veldmate maakte de winnende treffer in eigen doel. Ik zal nooit vergeten dat hij op maandag op de knieën na zijn treffer op de voorpagina van De Telegraaf stond. Onderdeel van het FC Groningen team in die jaren was verzorger Johnny Visser. Enorm populair bij het publiek. Hij was altijd in voor een geintje met de fans als hij rondom het veld weer terugliep naar de dug-out.
De doelstelling voor het seizoen 1982/1983 was duidelijk: Europees voetbal! Ondanks het vertrek van de populaire topschutter Peter Houtman. Hij vertrok wederom naar zijn andere liefde, Feyenoord. Rob McDonald werd zijn opvolger. Tevens werden Ron Jans (van PEC Zwolle) en Bud Brocken (van Birmingham City) aangetrokken om McDonald vanaf de zijkanten te bedienen. Daarnaast kwam Erwin Koeman terug en ging samen met zijn broer Ronald op het middenveld spelen. Samen maakten ze dat seizoen bijna 30 treffers voor Groningen. Naast Houtman vertrokken ook Veldmate, Dijkstra, Van Loon en Bakker. AGO werd de eerste shirtsponsor in de historie van FC Groningen. De Tonny van Leeuwentribune stond er nog niet en ook de hoofdtribune was nog niet vervangen. In het knusse Oosterparkstadion zou een memorabel seizoen volgen. Ajax (2-1) werd op de tweede speeldag in een vol Oosterpark verslagen middels een winnende kopstoot van Ron Jans. Uit werd de legendarische 5-5 wedstrijd gespeeld, waarbij Jans weer een hoofdrol opeiste. In de beker werd FC Groningen thuis door PSV na strafschoppen uitgeschakeld. Volgens mij waren het Waalderbos en Jans die misten. Thuis tegen FC Twente op de op één na laatste speeldag moest het gebeuren: een zege en plaatsing voor Europees voetbal was een feit. Het werd een galavoorstelling. Twente kreeg alle hoeken van het Oosterpark te zien en FC Groningen won met maar liefst 6-1. Dit was de aanzet tot de legendarische wedstrijden die zouden volgen tegen Atletico Madrid en Inter Milaan.
Aan het einde van het seizoen 1982/1983 nam Theo Verlangen afscheid van FC Groningen. De populaire Haagse coach had FC Groningen in zes jaar van de Eerste Divisie naar Europees voetbal geloodst en voor volle tribunes laten spelen. Een unieke prestatie en voor mij persoonlijk de mooiste FC Groningen periode. Theo Verlangen is heel belangrijk voor FC Groningen geweest en het zou verdiend zijn als er in de toekomst een ruimte in het stadion zijn naam krijgt.