Taekwondo is als olympische sport sterk veranderd
Karate staat volgend jaar op de Olympische Spelen van Tokio voor het eerst op het programma. Dat is niet zo verwonderlijk. De vechtsport is ontstaan in het land van de reizende zon. Zo debuteerde Taekwondo in 1988 als vechtsport tijdens de Olympisch Spelen in Korea. De Groninger Henk Meijer vertegenwoordigde ons land in Seoel. Net als karate bij de komende spelen, was taekwondo in 1988 nog een demonstratiesport. Het was een belangrijke impuls voor de sport volgens Meijer, hoewel de aanloop om permanent in het programma opgenomen te worden, niet zonder slag of stoot ging.
De Spelen in Korea waren voor Meijer het eindpunt van zijn sportieve carrière als topsporter. Eigenlijk had hij al een jaar eerder willen stoppen om als taekwondocoach verder te gaan. De Groninger had in 1985 de wereldtitel gewonnen. Een unieke prestatie. Nooit eerder was een niet- Koreaan taekwondo wereldkampioen geworden en dat ook nog in het land dat de bakermat is van taekwondo. ‘’Ik had alles al een keer gedaan en gewonnen in 1987 en er is een tijd van komen en een tijd van gaan. Toen ze vroegen of ik nog een jaar door wilde om deel te nemen aan de Olympische Spelen van Seoel, heb ik er nog een jaar aan vastgeplakt. Deelnemen aan de Spelen en ook nog in Korea, het land van taekwondo. Een mooiere afsluiting van mijn carrière kon ik niet wensen.’’
Taekwondo leek geen lang leven beschoren bij de Olympische Spelen. In 1996 verdween de sport van het programma. ,,Ja, dat was een verhaal. Eigenlijk zou taekwondo in Atlanta definitief in het programma opgenomen moeten worden. Maar het waren de Coca-Cola-spelen. Coca-Cola had als hoofdsponsor een grote invloed op het IOC en wilde beachvolleybal in het programma. Beachvolleybal werd toen slechts in twee landen serieus beoefend: de Verenigde Staten en Brazilië. In het regelement van het IOC staat dat een sport minstens in zestien landen zoveel mogelijk verspreid over de wereld op topniveau moet worden beoefend. Beachvolleybal als grote sport in Amerika paste prima bij het imago van Coca-Cola, maar voldeed niet aan het regelement van het IOC. Taekwondo werd op de wachtlijst gezet tot de volgende Spelen in Sydney. Natuurlijk, beachvolleybal is nu een topsport.’’
,,Zo zie je hoe belangrijk het is voor een sport om zich verder te willen groeien. Opgenomen worden in de het olympisch programma heeft taekwondo ook veranderd. Toen ik wereldkampioen werd, was het een full contactsport. Als ik de tegenstander met een geweldige trap tegen zijn kop of tegen het lichaam uit de wedstrijd kon halen, dan deed ik dat. Als de tegenstander dan acht tellen kreeg, had ik gewonnen. Daar trainde ik ook op. Die filosofie past niet in de olympische gedachte. Net als bij het amateurboksen gaat het bij taekwondo nu veel meer om de puntjes. Door de invoering van de elektronica kan dat ook en daarmee is het veel meer een behendigheidsspel geworden. Er wordt bijna niet meer getraind op een knock-out. Dat is de tol die je betaalt als olympische sport. De Olympische Spelen zijn het evenement van de vriendschap en de verbroedering.’’
Meijer begrijpt niet waarom karate na Tokio alweer van het programma verdwijnt. ,,Ja, tot mijn grote ontsteltenis liggen ze er bij de volgende Spelen in Parijs al weer uit. Frankrijk is nog wel een van de grootste en sterkste karate-landen van Europa. Ik had verwacht dat Frankrijk, omdat ze gastland zijn, veel meer druk had uitgevoerd op het IOC om karate op het programma te houden. Frankrijk had ook zeker medailles gewonnen en wat is er nu mooier om als thuis land medailles tewinnen. Voor Parijs hebben ze breakdancing toegevoegd aan het olympische programma. Daar zakt me de broek van af. Dat zijn commerciële beslissingen.’’
Meijer is na zijn eigen deelname aan de Spelen in 1988 diverse keren als bondscoach naar de Spelen geweest. In 1990 werd hij door de Taekwondo Bond Nederland gevraagd bondscoach te worden. ,,Eigenlijk kwam dat toen nog te vroeg, maar de bondscoach die er toen was stopte.’’ In 2001 was hij de bondscoach van Ferry Greevink, die als tweede Nederlander in Korea wereldkampioen werd. In 2004 stapte Meijer over naar de Franse bond en wordt daar de hoofdcoach. ,,Taekwondo is in Frankrijk een grotere sport dan in Nederland. Ik kreeg een secretaresse en assistent-coaches. Ook kreeg ik te maken met een multiculturele groep. Het koloniale verleden van Frankrijk kon je daar nog in zien. De coaching paste ik aan op sporter. Een jongen uit Ghana was bijvoorbeeld heel sterk. Die liet ik geen tactisch gevecht aangaan, dan komen zijn fysieke capaciteiten niet uit de verf. Hij gaat er volop tegenaan. Hij kan dat ook volhouden. Een Noord-afrikaan is vaak weer tactischer.’’
Meijer die na zijn wereldtitel in 1985 een grootheid is in zijn sport reist ondertussen ook de hele wereld af om seminars en trainingen te geven. ,,Dat was een bijverdienste. Alleen als coach is geen vetpot.’’ Zo kan de Groninger smakelijk verhalen over hoe hij bijna bondscoach in Australië was geweest. ,,Ik werd in 2009 benaderd door de Australische bond, nadat ik gestopt was als coach in Frankrijk. Ze kwamen met een prachtig voorstel of ik technisch directeur bij de Australische bond wilde worden. Ik moest onder meer regionale trainingscentra opzetten naar voorbeeld hoe we dat in Europa doen. Natuurlijk moest ik emigreren. Vlak voor het moment dat ik zou vertrekken bleek dat er een enorme tweestrijd was ontstaan binnen de Australische taekwondobond. Het gevolg was dat de hele Australische taekwondobond uit elkaar viel en daarmee ook de financiële steun van het Australisch NOC. Ik ben daar niet echt aan het werk gekomen. Een jaar later werd ik door de Grieken gevraagd als hoofdcoach. Ik kreeg een goede financiële ondersteuning en salaris. Een jaar later, in 2010, begon de financiële malaise in Griekenland. Het contract was voor drie maanden en werd steeds weer verlengd. Dat er bijna geen geld voor mij meer was, was niet zo erg. Maar wel voor de sporters. Ik had een meerjarig programma opgesteld. Ik kon echter niets meer. Voor trainingskampen en buitenlandse toernooien was geen geld. Dus kon ik, net als vele andere buitenlandse coaches, naar huis in 2011.
Taekwondo is wereldwijd sterk gegroeid als sport sinds het is opgenomen in het olympische programma. De sport lijkt in Nederland daar minder van te profiteren. ,,In Nederland heeft men de boot gemist. We hadden een goede generatie. De bond heeft verzuimd in de nieuwe generatie te investeren. Het NOC*NSF investeert alleen in de top. Het is aan de nationale bond om te investeren in de talenten. Dat is onvoldoende bij taekwondo gebeurd. Waardoor er geen opvolgers klaarstonden. Daardoor is er een enorme terugval. Daar betalen we nu de tol voor.’’
Gebrek aan belangstelling om taekwondo te beoefenen is er niet constateert Meijer met zijn sportschool. ,,Als ik zou adverteren dan kan ik de hoeveelheid nieuwe aanmeldingen niet aan. Een groot deel van kinderen komt omdat taekwondo ook opvoedkundig elementen heeft en een zelfverdedigingsonderdeel. Ik krijg hier ouders van kinderen die zeggen: hij is het pispaaltje op school. Hij hoeft geen vechter te worden, maar moet wel meer zelfvertrouwen krijgen. Mijn sport werkt daar perfect voor.’’
Taekwondo blijkt ook een goede basis te zijn voor voetbal. Zlatan Ibrahimović behaalde al op zeventienjarige leeftijd de zwarte band in taekwondo en dat is terug te zien in sommige van zijn voetbalacties. ,,Kinderen die bij mijn sportschool binnenkomen als zes jarige en na twee, drie jaar gaan voetballen zijn over het algemeen heel goed in voetballen. Dat kan geen toeval zijn. Je moet snel om je as kunnen draaien zonder te vallen. Het kunnen ontwijken van je tegenstander, dat zijn allemaal bewegingen die je leert bij taekwondo."
Voor de Olympische Spelen van Tokio heeft nog niemand in Nederland zich gekwalificeerd. Reshmie Oogink, die er ook Rio bij was, maakt de meeste kans, maar dan moet ze wel bij de eerst twee eindigen bij het Europees kwalificatietoernooi volgend jaar. Kriebelt het af en toe niet om weer op landelijk niveau te gaan coachen? ,,Nee, daar heb ik geen zin meer in. Ik word een dagje ouder (in juli 61 jaar-kb). Ik wil best adviseren of talentjes begeleiden, maar ik wil niet meer met de topsport bezig. Dan ben ik weer continue aan het reizen over de hele wereld. Dat is een enorme aanslag op je gewone leven. Daar staat heel weinig tegenover."