Sweepstakes
De drafsport floreerde in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Ook in Groningen. Tijdens hoogtijdagen kwamen er meer dan 5.000 toeschouwers naar de fraaie baan in het stadspark. Aan het einde van de vorige eeuw werd het allemaal minder. Wat men de sport niet kan afnemen is de rijke historie. Onder het motto “gelukkig hebben we de verhalen nog” haalt Henri van Voorn af en toe herinneringen op.
Op zondag 1 augustus a.s. wordt er voor het laats gekoerst op de drafbaan in het Groninger stadspark. Na 135 jaar heeft de gemeenteraad van Groningen beslist dat er geen toekomst meer is voor de Koninklijke Harddraverij- en Renvereniging Groningen. Van die 135 jaar heb ik 67 jaar bewust meegemaakt. Aanvankelijk als koersbezoeker maar vanaf 1974 ook als verslaggever. Uit de eerste jaren herinner ik mij topdraverijen als Gouden Zweep, Grote Prijs van Nederland, Dravers Gold Cup, Grote Fokkersprijs, Mijl van Groningen, Grote Joh. Smit-prijs, G. Heikens-prijs, Sprintkampioenschap en Stayerskampioenschap van Groningen, Toekomstprijs, Grote Prijs der Vierjarigen en de de Grote Prijs der Tweejarigen.
Gaandeweg verdwenen topdraverijen van Groningen naar andere banen of helemaal van de agenda. Tot de laatste snik zijn de Sweepstakes echter in Groningen gebleven en juist met deze klassieker voor driejarigen neemt Groningen op 1 augustus afscheid. Een afscheid in stijl zullen we maar zeggen. De Sweepstakes werden vanaf 1943 verreden en wisselden aanvankelijk van baan. Sinds Groningen echter in 1965 over een sintelbaan beschikt werd de baan in het stadspark “het huis van de Sweepstakes”. Ik was er in 1965 bij toen Jan Wagenaar bij de merries met Diana R won en Jan van Dooyeweerd bij de hengsten met Discovery. Zij hadden over de afstand van 2200m genoeg aan kilometertijden van 1.26,2 en 1.27,7.
In al die jaren dat ik de Sweepstakes zag wisten de grote namen uit de drafsport de koers vaak te winnen. Jan Wagenaar, Jan van Dooyeweerd, Tjitse Smeding, Hugo Langeweg, Peter Strooper, Hubert Schoonhoven, Jeroen Engwerda, Bas Crebas en Dion Tesselaar komen veelvuldig op de erelijst voor. Trainers en rijders die tijdens hun carrière vaak en veel in de belangstelling stonden. Er waren echter ook overwinningen van mensen voor wie het winnen van de Sweepstakes geen dagelijkse kost was. In deze terugblik halen we herinneringen op uit die categorie. Siem Hartman maakte als beginnend trainer furore dankzij winst in 1968 met Goudvos, een prachtige voshengst.
Buddy de Vries, een trainer met een fraai Amerikaans accent, bestierde in Hilversum lang een kleine stal met veel kwaliteit. Zelf won hij in 1970 met Ilya Kuryakin en zijn rechterhand Maria Poort werd in 1977 de eerste vrouw op de erelijst dankzij Prizefighter. Bij de merries trad Stef van Dooyeweerd als rijder van Ilse Hanover in 1970 uit de schadwuw van broer Jan. Piet Smit had op zijn thuisbaan Mereveld de Sweepstakes al vaker gewonnen, maar het lukte hem in Groningen nog een keer dankzij Jonker Volann. Bij de merries was het dat jaar een sexy gebeuren. Josephine Baker van stal BB won in handen van Jaap Verhoeve. Jaap streek eind jaren zestig vanuit Rotterdam in Appelscha neer en zorgde voor leven in de brouwerij.
Meestal zijn klassiekers als de Sweepstakes het terrein van professionele trainers maar af en toe doorbrak een eigenaartrainer die reeks. Dirk Suykerbuyk uit Broek in Waterland lukte het dankzij Lord Faune (gereden door Harry Pools) en Night Mary (gereden door Dirk zelf) twee keer. In de jaren zeventig maakte de familie Van Buytene furore. Vader Jan combineerde jarenlang het trainersvak met dat van cafébaas. Zoon Wim koos helemaal voor de drafsport. Jan had af ten toe best leuke paarden, maar de zon ging schijnen toen hij van eigenaar Knipscheer “van Echten” dravers op stal kreeg. Nubar van Echten was in 1975 de eerste Sweepstakes winnaar en in 1978 kwam ook Rogan van Echten op de erelijst.
Twee jaar later had Wim van Buytene Titus van Echten in de strijd. De concurrentie was dat jaar ongekend zwaar met Tony Vitesse, Torpedo Fortuna en Totem Volita, het halfbroertje van legende Speedy Volita. Er waren die dag zeker 5.000 toeschouwers en die zagen hoe Jan van Dooyeweerd met Torpedo Fortuna won voor Titus van Echten. Midden jaren zeventig ontpopte Andries van der Blonk zich als een nieuw fenomeen met jonge paarden. Hij won in 1976 met Olafski Itenska en scoorde jaren later nog eens met Diane Buitenzorg. Ruud Pools is een pikeur die al heel lang meegaat en al 3.000 koersen won. Als trainer had hij in 1979 met Sam Hollyrood al een Sweepstakes winnaar, maar hij moest 38 jaar wachten voor hij als pikeur ook op de erelijst verscheen. Hij won toen voor trainer Caroline Aalbers met Highspeed Aresy.
Zeges uit de regio Groningen waren schaars. Na Hazel Buitenzorg met Klaas Woudstra in 1969 was Marian Vos uit Zevenhuizen in 1982 de volgende winnaar. Zij won met Veloce die nota bene bij de eerste start ten val kwam en er vier ronden rijderloos vandoor ging. In 1985 kon de regio juichen toen Jos van Koolwijk met Zantana van eigenaartrainer Harry van der Tuin won. Bij de hengsten won de pas voor zichzelf begonnen Hans Bot met Zilver Prince. In 1999 was het feest bij stal De Groningers van de familie Roggen want hun Nepal Dan Boko won met Jos Oorthuysen. Arnold Mollema begon zijn imposante trainerscarrière ooit in Groningen, maar de Sweepstakes winnen leek een obsessie te worden. Met Rise and Shine kon het in 2002 niet misgaan, maar de hengst sprong onverwacht weg.
Rowdy Joe Boko, getraind door Marcel Hauber in Noordlaren en gereden door de coming man, Hugo Langeweg junior, greep toen verrassend de zege. Henk Hamming, Groninger van geboorte, won in 2006 met Ventura HH. Bijna had hij die middag een double gescoord maar bij de hengsten/ruins kon zijn Vriend van Wolvega de grote favoriet Virgill Boko niet kloppen. Een jaar later won Arnold Mollema dankzij Watch the News dan toch de Sweepstakes. Frank Westerveld is een kleine trainer die in het verleden af en toe een hele grote crack op stal had. Caen Oldeson was er zo eentje. In 2012 won hij oppermachtig de Sweepstakes met John de Leeuw als catch driver. De in Groningen geboren Henk Grift kon in 2016 juichen toen Rick Ebbinge voor hem Gaz Occagnes naar de winst stuurde.
Zijn vader, door Henk vroeger steevast “grote pappa Hennie” genoemd won eerder al met Floris, Bos, Vedette Berkum en Kosmos Groenhof. Vorig jaar won Chiel Wildhagen bij de merries met Karola. Dat was de kroon op het werk voor doorzetter Chiel, die zijn hele leven met ziekte te kampen heeft. Bij de mannen won toen Koen n Klasbak met Jeffrey Mieras. Koen zorgde ervoor dat stoeterij Yzeren Hein (van Sip van der Laan) na vele kanshebbers, die op het moment suprême verstek lieten gaan, toch op de erelijst kwam. Zondag 1 augustus weten we wie de laatste Groningse Sweepstakes winnaars zullen zijn en of er nog een nieuw koersrecord komt. Bij de merries was Ariane Beemd met 1.16,8 in 2010 tot dusver de snelste en bij de hengsten en ruins Paul W Boko die in 2001 al 1.16,1 liep.