Smeding

De drafsport floreerde in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Ook in Groningen. Tijdens hoogtijdagen kwamen er meer dan 5.000 toeschouwers naar de fraai baan in het stadspark. Aan het einde van de vorige eeuw werd het allemaal minder. Wat men de sport niet kan afnemen is de rijke historie. Onder het motto “gelukkig hebben we de verhalen nog” haalt Henri van Voorn af en toe herinneringen op.

Tjitse Smeding

Van alle pikeurs die ik als kampioen van Nederland heb meegemaakt is Tjitse Smeding de meest bijzondere. Hij maakte een einde aan het tijdperk Jan Wagenaar en zou maar liefst negen jaar achtereen, van 1980 t/m 1988, kampioen worden. Daarna brak het tijdperk van vader en zoon Hugo Langeweg aan, die inmiddels het stokje weer hebben overgedragen aan Rick Ebbinge.

Het levensverhaal van Tjitse Smeding is in feite een krankzinnig verhaal met vele hoogtepunten, maar nog meer dieptepunten en tragische gebeurtenissen. Uiteindelijk sloeg het noodlot toe en overleed Tjitse op 2 april 2010 op de veel te jonge leeftijd van 55 jaar. Zijn echtgenote Tamara, die met hun dochter Dagmar, van de ene op de andere dag in Frankrijk achterbleef schreef twee boeken over het leven van Tjitse. Ik interviewde Smeding voor het eerst in 1977. Hij was toen als beginnend trainer/pikeur zeer succesvol. Bij dat gesprek openbaarde zich de eerste pech in zijn leven. Na het afronden van de HBS B zou hij in Groningen voor tandarts gaan studeren. Hij werd echter drie jaar achtereen (!!) uitgeloot en zag een toen maar opgepakte studie Farmacie onderbroken door ziekte. Terwijl hij daarvan herstelde ging hij de dravers van zijn vader verzorgen en trainen. Uiteindelijk koos hij voor de paarden. Tjitse deed dat met passie. Dat kenmerkte hem. Hij zei vaak tegen zijn personeel en ook tegen verslaggevers “als je iets doet, doe het dan helemaal goed, want anders is het verspilde energie”. Tjitse ging voor meer dan 100% voor de paarden en dat bleef niet zonder gevolgen. Hij was een van de eerste die in de training een hartslagmeter gebruikte en paarden veel intensiever trainde. Zijn collega’s uit die tijd moesten lachen om die besnorde intellectuele man, die wars van uiterlijk vertoon was. Smeding was geen pikeur die voor de spiegel ging staan om te kijken of hij er op de sulky wel “gelikt” uit zag. Neen, je zag hem in de winter rustig koersen met gebreide wollen handschoenen. Functioneel in plaats van fraai.

Tjitse Smeding ontwikkelde zich al snel tot een trainer die met name met jonge paarden aan de weg timmerde. Jarenlang heerst hij als een grootvorst in de klassiekers voor tweejarige paarden. Ook in klassieker voor driejarigen zoals Sweepstakes en Derby was hij succesvol. De felbegeerde Derby winst behaalde hij als trainer met Bea di Tricia en Nigel Stardust. Bij Bea zat Tjitse zelf ook op de sulky. Toen Smeding in opkomst was en met name met jonge paarden succesvol was, werd er uiteraard sceptisch naar hem gekeken en over hem geoordeeld. “Hij overvraagt ze en houdt geen paard over” oordeelde menig deskundig trainer. Decennia later kunnen we alleen maar zeggen dat Smeding een trendsetter is geweest en dat velen hem zijn gaan volgen. Uiteraard raakte ik als verslaggever ook vaak met Smeding in discussie over de prestaties van zijn jonge paarden. Dat waren altijd mooie gesprekken waarbij Tjitse altijd wel met een verhaal kwam waardoor hij op zijn minst het voordeel van de twijfel kreeg. Praten met Smeding over ontwikkelingen in de sport was altijd boeiend. Wat dat betreft mis ik hem best. Een van de meest bijzondere discussies die ik met Smeding meemaakte vond plaats in 1989. Het ging over de draver Genuine Star, die als driejarige tot de top van de jaargang behoorde. Op de dag van de Sweepstakes was ik door Radio Noord naar Oudeschoot gestuurd om met Tjitse de voorbeschouwingen voor de Sweepstakes te doen. Ik trof de meester in ontredderde toestand aan, want veel van zijn klassieke kandidaten waren door ziekte en ongelukken getroffen en dat stemde hem weinig hoopvol. Tussen het praten door moest Smeding Genuine Star nog even aanspannen om te kijken of zij ondanks een blessure in de Sweepstakes zou kunnen lopen. Terwijl ik dacht “waar begin je aan” oordeelde Smeding dat het wel kon. Prompt sprong Genuine Star ’s middags achter de auto. Gelukkig redde Smeding zijn andere troef, Go for One, de eer door te winnen. Vanaf dat moment bleef ik Genuine Star volgen. Toen in de Derby de gehele Smeding cavalerie inclusief Genuine Star ten onder ging, twijfelden velen aan de werk- en zienswijze van de kampioenstrainer.  Toen hij Genuine Star ook nog eens op de grasbaan van Joure liet lopen (en zag falen) toen wist ik zeker dat Genuine Star toch niet die grote crack was die Smeding er al die tijd in zag. In de Grote Fokkersprijs van 1989 kreeg de maestro  echter alsnog gelijk. Dat was een koers met een voor ons land ongekend hoge dotering van drie ton in guldens. Zelfs Studio Sport was uitgerukt naar Wolvega om daar verslag van te doen. Smeding had na lang nadenken Roelof Kromkamp als pikeur voor Genuine Star ingeschakeld en dat was de man die de kwaliteiten van Genuine Star optimaal wist aan te boren. Genuine Star won de eerste prijs van omgerekend € 56.723. “De meest winnende pikeur in drie minuten tijd” schreef Smeding gevat bij de bankoverschrijving van Kromkamp zijn rijdersgeld.

De grote successen van Tjitse Smeding als trainer en pikeur werden overschaduwd door ongelukken en ziektes die hem troffen. In 1990 kwam hij in Hilversum met het paard Creese K ten val en belandde op een paaltje van de houten reling. Hij lag volledig in de kreukels met een verbrijzeld bovenbeen.  De herinnering aan het verhaal waarbij hij me vertelde waar zijn knieschijf zat, doet mij opnieuw huiveren. Smeding overleefde en kwam terug, maar kreeg vervolgens blaaskanker. Ook die kreeg hem er niet onder. In 2000 besloot Smeding om het roer om te gooien en in het Franse Ramouzens een boerderij te kopen. Hij wilde zijn bedrijf geleidelijk aan naar Frankrijk verplaatsen. Terwijl hij bezig was om de boel in Frankrijk op te bouwen sloeg het noodlot wederom toe. Op een Franse weg zag een dronken weggebruiker zijn auto over het hoofd en Smeding belandde wederom in het ziekenhuis. Dit keer met een gebroken rug. Ook deze dreun overleefde hij en dankzij een speciale sulky heeft hij nog weer koersen in Frankrijk gereden. Tjitse Smeding was daar wel een iets ander leven gaan leiden en genoot met zijn vrouw en dochter van vakanties en uitstapjes. Daar kwam een abrupt einde aan toen hij een acute alvleesklier ontsteking kreeg. Die dreun kwam hij niet meer te boven. De man, die op de sulky 2.137 koersen won, leeft in onze herinnering voort als de trainer die de drafsport ingrijpend gewijzigd heeft.