Marathonschaatsen op kunstijs in Groningen
Op Nieuwjaarsdag werd in Kardinge het Nederlands kampioenschap marathonschaatsen verreden met hoge klasseringen voor de Groningers Robert Post en Sjoerd den Hertog. Aanleiding voor Sport in Stad om in de geschiedenis van het marathonschaatsen te duiken en eens nader in te zoomen op de rol die door de jaren heen door de Groninger rijders en rijdsters is vervuld.
De eerste contouren van het marathonschaatsen in Nederland worden zichtbaar in het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw als de eerste 400 meter kunstijsbanen hun poorten openen. Voor de mannen van de lange schaatsadem in die tijd opende dat perspectieven op een totaal nieuwe invulling van hun schaatscarrière; de totale afhankelijkheid van natuurijs is definitief voorbij. Een nieuw tijdperk dient zich aan.
Doordat in 1961 in Amsterdam de eerste 400 meter kunstijsbaan van Nederland werd geopend, werd de Jaap Edenbaan de bakermat van het marathonschaatsen op kunstijs in ons land. Dit begin was enigszins hilarisch van karakter. De toenmalige directeur van de baan, Henk Pil, zag aanvankelijk niets in “die afgedankte langebaanknarren”, hij was bang dat de rouwdouwers van het marathonpeloton zijn ijs aan gort zouden rijden. De eerste wedstrijd over 50 ronden werd dan ook clandestien verreden in de avonduren, nadat de heer Pil huiswaarts was gegaan. De (tijds)geest was echter uit de fles en de directeur ging overstag. Hij verordonneerde echter dat er niet meer dan 200 rijders tegelijk van start mochten gaan.
De marathonsport ontwikkelde zich echter gestaag. Begin zeventiger jaren leende Heineken als eerste bedrijf zijn naam aan een reeks van wedstrijden, het Heineken Schaatsfestijn. Buiten de Heineken-reeks werden er in 1972 drie wedstrijden verreden, de excentrieke Drent Jan Roelof Kruithof won de marathon op de baan in het Groninger Stadspark. Met de komst van het marathonschaatsen deed ook sponsoring zijn intrede. In Groningen begon meubelhandelaar Johan Franke in 1972 als eerste een eigen ploeg onder de naam “Meubelgigant”, daartoe, volgens eigen zeggen, vooral geïnspireerd door de prestaties van Jan Uitham op natuurijs. Van deze ploeg maakten onder andere deel uit Jan Uitham, de Lutjegaster veehouder Anne Postmus en de Drenten Jan Roelof Kruithof en Jan Werner Pol.
De eerste bekende Groninger marathonschaatsers, waren naast Jan Uitham en Anne Postmus, Lubbert van der Molen, Bennie Kluiter, Jannes Kadijk en Fokko Veen. Al was een aantal van hen meer natuurijs- dan kunstijsspecialist. Fokko Veen haalde ooit de pers met zijn historische uitspraak “wat ‘n boerenboudel hier”, nadat hij tijdens een editie van de Noorderrondrit door het ijs was gezakt. Albert Bakker was in de jaren tachtig een bijzonder succesvolle marathonrijder in de landelijke top, vele ereplaatsen waren zijn deel, het hoogste plekje op het ereschavot op kunstijs bleef echter buiten bereik. Zijn twee zeges in de Noorderrondrit en hoge klasseringen in twee edities van de Elfstedentocht vergoedden echter veel.
Lex Cazemier, veehouder uit Den Horn behoorde in zijn tijd eveneens tot de landelijk top en wist zelfs eenmaal de nationale marathontitel op kunstijs in de wacht te slepen. Een absolute veelwinnaar was de kleurrijke in Groningen geboren en tegenwoordig in Roden woonachtige Lammert Huitema, zowel op kunstijs als op natuurijs behaalde hij meerdere nationale titels. Tot enkele jaren geleden bracht het gewest Groningen bij de dames een supertrio op de baan. Danielle Bekkering, zij vooral, Foske Tamar van de Wal en Jolanda Langeland behoorden tot de top van het damespeloton. Vooral Danielle Bekkering kan terugkijken op een indrukwekkend aantal zeges op zowel kunst- als natuurijs.
In het huidige marathonpeloton zijn vanuit Groninger perspectief Sjoerd den Hertog, Robert Post, Ronald Kruijer en Johan Knol de blikvangers. Al een aantal jaren kent het gewest Groningen van de KNSB een marathonopleidingsploeg waar onder leiding van Albert Bakker en Edwin Veen de toppers van morgen worden klaargestoomd.