Hans Tetzner

Door: Dick Heuvelman

Toen het Nederlands (voetal)elftal nog geen zestien miljoen bondscoaches telde, in 1924, laaiden de discussies over Oranje ook al regelmatig hoog op. Zo hekelde Evert van Linge het beleid van de Technische Commissie – een bondscoach ging in die periode niet over de opstelling – die in de ogen van de aanvoerder van Be Quick, de landskampioen van 1920, te weinig oog had voor de kwaliteiten van zijn medespelers en te veel voor spelers uit het Westen van het land. Het kwam Van Linge op verwijdering voor onbepaalde tijd van het vaderlandse vlaggenschip te staan.

Ook Van Linge's ploeggenoor Hans Tetzner zorgde voor Oranjerumoer, zij het van een heel andere orde. Tetzner, de linksback van Be Quick, introduceerde in 1924 namelijk de buitenspelval in het Nederlands elftal. Al in zijn derde interland bleek Tetzner zo hoog in de pikorde te staan, dat hij dit tactisch snufje er door kreeg bij de teambespreking. Hij had zijn snode plan geimporteerd uit Engeland, waar Bill Mc Cracken, verdediger van Newcastle United, het opzetten van de buitenspelval had bedacht. Deze Brit zorgde daarmee voor een ware voetbalrevolutie aan de overkant van de Noordzee.

De interland tegen Duitsland, in aanloop naar de Olympische Spelen van Parijs, werd benut om te zien of Nederland de buitenspelval ook met succes kon hanteren. En zowaar, Tetzners probeersel had effect. Liefst veertig keer zetten de Oranje-defensie de radeloze Duitsers buitenspel. Marcus J. Adriani Engels, gezaghebbend voetbalverslaggever in die tijd, was verrukt over deze tactische vondst. "Met ware virtuositeit zette Tetzner telkens de val open," schreef hij jubelend.

Het publiek in Amsterdam vond het echter maar niks, aldus de overlevering. Het keek naar één van de meest vervelende interlands aller tijden. In tegenstelling tot Adriani Engels was ir. Ad van Emmenes, het geweten van van het Nederlandse voetbal, minder te spreken over deze tactiek. Van Emmenes: "De buitenspelval berust op negatief spel, op afbreken dus eigenlijk, maar zeker toelaatbaar als de tegenpartij zo dom is steeds in dezelfde val te lopen."

Hoewel de Duitsers wonnen (0-1), keurden zij ook de speelwijze van Nederland af. Het druiste, stelden zij, tegen alle vormen van sportief spel in. Daarmee hadden ze wel een punt, want in die tijd werd voetbal nog gezien als een spel met een hoge graad van sportiviteit. Hoe dan ook, Hans Tetzner heeft zich met zijn buitenspelval een plaats verworven in de historie van het Nederlands elftal. Vergelijkbaar met de erfenis die Johan Cruijff, in samenspraak met coach Rinus Michels, had nagelaten bij het wereldkampioenschap van 1974, waar Oranje opzien baarde met nog nooit vertoond totaalvoetbal.

Op basis van tactisch vermogen was Nederland enkele maanden later ook doorgedrongen tot de halve finale van het Olympisch voetbaltoernooi in Parijs. Maar, zoals later vaker gebeurde, de hoofdprijs (goud) bleef buiten bereik, want de weg naar de finale werd versperd door Uruquay. Een omstreden strafschop deed Tetzner en zijn makkers de das om. Evert van Linge had volgens de Franse arbiter George Vallat hands gemaakt. Hij was nagenoeg de enige die dat had gezien. De videoref was nog (heel) ver weg en protesteren baatte niet. Vallat gunde Tetzner zelfs geen blik waardig. De Zuid-Amerikanen grepen het Franse cadeautje dankbaar aan. Ze werden vervolgens ook Olympisch kampioen. Het onthutste Nederland miste vervolgens ook nog het brons ten koste van Zweden.

Dit onrecht heeft Hans Tetzner, die na zijn actieve loopbaan de knietjesdokter van Nederland werd (hij repareerde zo'n 12.000 meniscussen), nooit van zich af kunnen zetten. In zijn praktijk in de sjieke Amsterdamse De Laraissestraat hing tot aan zijn dood in 1987 een ingelijste pagina van de France Soir met de alleszeggende kop: l'Arbitre bat La Hollande.

Georges Vallat had voor een onuitwisbaar trauma gezorgd in Tetzners leven, dat niettemin als dynamisch, boeiend en succesvol staat geboekstaafd.


Dick Heuvelman

Over Dick Heuvelman

Dick Heuvelman is synoniem aan Het Sportgeweten van het Noorden. Maar de oud-sportjournalist van het Dagblad van het Noorden, laat ook de landelijke en internationale sport niet met rust.

WEBSITE