Handbal in Groningen

Tot de meest bekeken en ook bewonderde sporters bij de recente Olympische Spelen van Rio de Janeiro behoorde, althans in Nederland, onze handbalmeiden. Met hun dynamische spel en atletisch vermogen reikten ze tot de absolute wereldtop, al bleef een medaille net buiten bereik. Maar namen Tess Wester, Estavana Polman en Lois Abbingh hebben een bekende klank gekregen en hebben handbal in Nederland weer op de kaart gezet. Benieuwd wat het handbalverbond met deze geweldige pr gaat doen. Niet alleen het NHV trouwens, maar ook een club als V & S in Groningen.

Want, waarde Sport in Stad-lezers, de Nederlandse bakermat van deze sport ligt namelijk in Groningen. De dateert van de jaren '20 van de vorige eeuw, toen Joh. Daams, leraar aan de Rijks HBS, via zijn Duitse connecties deze van origine Duitse sport in de stad introduceerde. Ook voorzitter Drent van de Turnkring Groningen was actief in deze, want handbal was in die tijd vooral gelieerd aan gymnastiekclubs. Hun promotiewerk loonde, want handbal, dat toen alleen nog in de openlucht op  voetbalvelden werd gespeeld, sloeg aan bij de Stadjers.

Gymclubs als Vlugheid & Kracht, Olympia, Voorwaarts, Brunhilde en Aspasia richtten handbalafdelingen op en in 1928 werd op Gronings initiatief een landelijke handbalcompetitie voor heren gestart. Het was geen verrassing dat een van de Groninger clubs, in dit geval Vlugheid & Kracht, tot eerste kampioen van Nederland werd gekroond. Zij het wel officieus.

Niet veel later volgden de vrouwen en ook in deze klasse voerde Groningen de boventoon, met Aspasia als primus inter pares. Jopie van der Geest, trouwens ook korfballer van Nic., is als eerste Groninger handbalinternational de historie ingegaan.  Tot de jaren zeventig was handbal in Groningen, na het voetbal, de populairste sport. Genoemde clubs, maar ook verenigingen als Brunhilde, Quick, HCG en Sparta floreerden en trokken, met name op de velden in Stadspark, veel publiek.

Dat bleef ook zo toen de sport zich halverwege de vorige eeuw profileerde één van de eerste indoorsporten. In Groningen vonden de handballers onderdak op de stoeptegels van de Bloemenveiling aan de Peizerweg en later ook in de Groentenveiling, een eindje verderop. Groninger sportliefhebbers laafden zich op de zondagen niet alleen aan de traditionele bondsclubs, maar doordeweeks ook aan clubs in de bedrijfshandbalcompetitie. Bij bedrijfsclubs als ONA, Rapid en Succes groeiden jongens als Freddy Molenberg, Peter Koster en Piet Doornbos uit tot ware publiekslievelingen. Ze waren zo goed dat ze door de hoogst spelende bondsclubs, Olympia en Vlugehid, maar al te graag werden aangetrokken. Geregeld speelden er Groninger handballers in Oranje, zoals de reeds gememotreerde Van der Geest, Siem Rollema, Jo Rozenberg, Jurrie Groenhof, Jan Slopsema en later Christien Knigge en Carola Pesman.

Totdat in 1972 de Evenemetenhal verrees, een heuse topsportarena. Dat werd het basketbalpaleis van Donar, terwijl aan de overzijde van de Evenementenhal ook nog een ijshal aan de net iets eerder aangelegde kunstijsbaan werd gekoppeld. Daar werd ijshockey geintroduceerd. En zie: in een mum van tijd werd handbal als publiekssport weggeblazen door basketbal en Ijshockey, waar al gauw 3000 mensen kwamen kijken. Veel sportminnede stadjers maakten er 's zaterdagsavonds een dubbelprogramma van: eerst om zeven uur naar Donar en vervolgens als de wiedeweerga de oversteek maken naar GIJS, dat half negen als aanvangstijd had.

Handbal heeft deze onvoorziene marktwerking niet kunnen weerstaan. Het hield vast aan spelen in marginale sporthallen, waar Donar en GIJS hun publiek een sfeervolle ambiance boden. Beetje bij beetje weg kwijnde het handbal vervolgens weg in de de stad waar het ooit zo groot en machtig was. De ene na de andere club legde het loodje, zelfs het eens zo vermaarde Olympia.

Uiteindelijk is er nog één club van enige betekenis, V en S, afkorting van de gefuseerde clubs Vlugheid & Kracht en Sparta. Dat speelt al jaren een bescheiden rol op het derde niveau. Maar tijden blijven veranderen. De handbalsters van Oranje hebben een aanzet gegeven van iets dat wel eens zou kunnen leiden tot een grootse come back van handbal. Wellicht ook in Groningen, dat in Rio nog een erefenis van de Gouden Tijden had rondlopen. Want Lois Abbingh is een telg uit een beroemde Groninger handbaldynastie. Maar zijn nog meer fundamenten uit het glorieuze verleden waarop het Gronings handbal herbouwd zou kunnen worden. Het woord is aan V en S!