Gebrselassie via de Hereweg naar de wereldtop
De Vier Mijl van Groningen is terug van weggeweest. Zondag 10 oktober 2021 trokken er weer duizenden Stad- en Ommelanders in looppas over de aloude Hereweg vanuit Haren de Stad binnen, zij het dat het coronaspook nog wel rondwaarde. Er waren beduidend minder lopers dan in de pré-coronajaren. Ook qua topbezetting deed de organisatie een stap terug. De erelijst is dit jaar niet aangevuld met een wereldtopper. Dat was jarenlang wel het geval. Zoals in 1993, toen ene Haile Gebrselassie aan het mondiale atletiekfirmament was verschenen. Hij kwam, zag en overwon in Groningen. Voor Dick Heuvelman een reden om speciaal voor Sport in Stad uit zijn onlangs verschenen boek 100 jaar Topsport in Stad het bijzondere verhaal Gebrselassie op te diepen. Ook wordt het ontstaan wordt dit sportieve volksfeest er in beschreven en nog 198 grote en kleine verhalen uit de bloemrijke Groninger sporthistorie. Het boek is te koop in diverse boekhandels, bij uitgeverij Profiel in Bedum (zie website) en ook nog bij Heuvelman zelve. Een cadeautip derhalve voor de nakende feestdagen.
De meest voorkomende naam op de erelijst van de 4Mijl van Groningen is met afstand Elius Kipchoge, die liefst vijf keer in successie zegevierde op de Vismarkt. Deze Keniaan was de absolute heerser van 2004 tot en 2009.
Toch staat hij niet als de meest illustere loper te boek in de geschiedenis van de 4Mijl. Die eer is weggelegd voor Haile Gebrselassie, de Ethiopische superster die in Groningen één van zijn eerste internationale prijzen pakte. Dat was in 1993, toen Gebrselassie 20 jaar was.
De racedirector van de 4Mijl, toen nog Ger van Gelder, kreeg de veelbelovende Ethiopiër aangeboden van Jos Hermens, die zich toen al over dit Afrikaanse loopwonder had ontfermd. Dat was goed gezien van de Nijmeegse matchmaker, die tevens atletenmanager was en nog altijd is. Hij zou later goud geld verdienen aan zijn Ethiopische supertalent.
Dat Haile Gebrselassie het hardlopen in zijn genen had, werd al duidelijk toen hij in zijn geboortestad Asela, 175 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Addis Abeba, naar de basisschool ging. Dat deed hij, ondanks een fikse afstand, altijd lopend. Hardlopend vooral.
Het talent droop er vanaf, zeiden de mensen in Asela. Hij moest maar op atletiek. Dat vond Haile prima. Hardlopen was zijn lust en zijn leven. Maar pa Gebrselassie, die boer was en met zijn vrouw nog negen kinderen moest groot brengen, zag dat gesport helemaal niet zitten. Zoon Haile moest, net als hij, ook boer worden.
Het werd een hele strijd tussen pa en zoon, waarbij senior zelfs met stokslagen probeerde zijn zin door te drijven. Haile gaf evenwel geen krimp en uiteindelijk zag Gebrselassie senior in dat hij de buitengewone talenten van Haile moest eerbiedigen.
Als 19-jarige tikte hij voor het eerste aan het venster van het mondiale atletiekfirmament. Hij werd toen – in 1992 – wereldkampioen junioren op de vijf kilometer. Een jaar later gaf hij zijn visitekaartje dus af op de Hereweg in Groningen.
En hoe? Hoe jeugdig ook, Haile wist al precies hoe hij het publiek moest bespelen. Altijd die brede lach op zijn toch al vriendelijke gezicht en altijd lovend over parcoursen en steden waar hij liep. Na een wereldrecord in Hengelo zei hij: "Ik draag dit record ook op aan Nederland. Ik hou van dit land." Waarna zijn kassa weer vrolijk rinkelde.
Zo'n vijftien jaar lang was hij de te kloppen man in races over de lange adem. Twee keer Olympisch kampioen, negen wereldtitels en ook nog eens jarenlang wereldrecordhouder op de marathon. Die zegetochten maakten van Gebrselassie een vermogend man. Hij ging er verstandig mee om en is nu eigenaar van een investeringsmaatschappij in beleggingen en vastgoed met 800 werknemers. Hij is een vooraanstaand burger in Ethiopië geworden, iemand waarnaar wordt geluisterd. Vandaar ook dat zijn naam wel eens valt als het gaat om het toekomstig presidentschap van zijn land. Haile zinspeelde daar ook wel eens op, maar in de politieke arena heeft hij zich nog niet serieus gemeld.
Twintig jaar na zijn triomf in de 4Mijl deed hij Groningen - in 2013 - nog eens aan, bij wijze van afscheidstournee. Een reprise zat er voor hem als veertigjarige niet meer in. Maar hij haalde hij als nummer 3 nog wel het podium. Niet met Ger van Gelder aan zijn zijde maar Grietje Pasma, die deze superatleet met alle daarbij passende egards nog even nadrukkelijk in het zonnetje zette.
Waarna Gebrselassie uit Groningen vertrok met zijn traditionele lofzang over wedstrijd en stad, waar hij tegen een vorstelijke vergoeding de show werd geacht te stelen. Verslaggever Sjoerd Jansen van het Dagblad van het Noorden tekende uit de mond van de legendarische hardloper op: "Amazing. Mijn God, wat een boel mensen. Twintig jaar geleden toen ik hier liep was het lang zo druk niet. En nu staan ze rijen dik vanaf de start tot de finish. Wat een verschil met toen. Echt verbazingwekkend."
Een volgepakte route van Haren naar Groningen, met ruim 90.000 toeschouwers langs het parcours en 21.000 lopers erop, maakte ook hij niet vaak mee. Zijn slotzin ging er bij de volksmassa op de Vismarkt in als (Groninger) koek. "Ik zal deze mooie stad met al die vriendelijke mensen nooit vergeten."
Wij hem ook niet. Dit hoofdstuk in mijn boek is er een bewijs van."