GVAV
Wie GVAV zegt, of hoort, zal die naam vrijwel direct associëren met de club, die Groningen in 1956 eredivisievoetbal schonk, totdat het in 1971 noodgedwongen, vanwege structureel financiële tekorten, het vaandel moest overdragen aan FC Groningen. Het was een eis van de gemeente, die alleen nog geld in het stadse profvoetbal wilde steken als er een nieuwe constellatie kwam, die ook meer recht deed aan de omarming door Stad en Ommeland.
GVAV bleef achter in het amateurvoetbal, waar tot op de dag van vandaag tamelijk anoniem haar partijtje mee blaast. Alleen de oudere generaties weten nog van het roemrijke verleden van de blauwwitten met de karakteristiek rode ster op borst. Maar GVAV was méér dan alleen een voetbalclub. Het was een omnivereniging, waar ook atletiek werd bedreven, geturnd en ook triatleten hun ei kwijt konden.
Met name de atletiekafdeling van GVAV, officieel GVAV Rapiditas geheten na een fusie tussen beide clubs in 1921, kende vele jaren een prominent bestaan. Niet alleen in het Noorden, maar in heel Nederland.
Dat begon al direct nadat een fusie beide clubs in 1921 bij elkaar had gebracht en Henk Luurs – op de 800 meter – en Karel Kempkes op de 100 voor de eerste landstitels zorgden. Kempkes zelfs twee, want hij behoorde ook tot het kwartet dat zich toen over de Nederlandse titel op de 4x100 meter estafette ontfermde.
De absolute topjaren van GVAV-atletiek zijn echter geregistreerd in de zestiger jaren van de vorige eeuw, toen de ledenlijst tal van bovenmodale atleten telde. Even wat namen die voor dit Gouden Decennium tekenden: Jaap Smit, Hans Smit, Wim Smit, Jan Bekkering, Fred van Herpen, Henk Evers, Sjouk Tel, Chris Vasse, Henk Wormmeester en Henk Kalf. Stuk voor stuk jongens die met één of meer landstitels bij hebben gedragen aan de gloriejaren van GVAV-Rapiditas.
Eén van de grootste talenten was Jaap Smit, de sprinter die in 1959 door de gerenommeerde sportjournalist van De Telegraaf, Jan Blankers, de echtgenoot van de legendarische Fanny Blankers-Koen, werd ontdekt als een potentiële internationale topper. Blankers zag de toen 17-jarige Smit indruk maken tijdens een jeugdinterland tegen Duitsland, waar hij aankomende toppers van de Bondsrepubliek aftroefde. Ook maakte hij indruk in een seniorenrace waarin hij nipt verloor van Armin Hary, die een jaar later in Rome goud won op de 100 meter.
Hoewel aan de atletiekkennis van Jan Blankers niet werd getwijfeld, haalde Jaap Smit die internationale top niet. Hij moest het doen met hoofdrollen in Nederland, waar hij in 1965 zijn individuele hoogtepunt beleefde met het kampioen worden op de 200 meter. Er waren nog meer Smitten die GVAV roem bezorgden. Ook sprinters. Van hen was Hans Smit de beste. Hij, de showman van weleer, staat op de nationale erelijst van de kampioenen op het koningsnummer, de 100 meter dus. En samen met Wim Smit en Fred van Herpen grossierden zij ook in estafettetitels.
Met Van Herpen is de man genoemd die GVAV de meeste titels aller tijden bezorgde, liefst 26 stuks. Van Herpen was een Limburger uit Vaals die vanwege zijn studie in Groningen was neergestreken, waar hij zich in het Stadspark ontpopte tot een stijlvolle loper, die met name op de 400 meter furore maakte. Hij dook in die tijd als eerste Nederlander onder de 47 seconden. Ook Henk Kalf is nog een (late) exponent van deze gouden lichting. Hij blonk uit op de klassieke marathon en is de enige Groninger die op dit nummer nationaal kampioen werd, in 1974 in Maassluis.
Desondanks ging het organisatorisch maar moeizaam met GVAV-Rapiditas. Een nieuwe fusie moest uitkomst bieden, maar met de eerste beoogde partners, AVG en Nurmi, lukte dat niet. Die clubs gingen op in Argo'77. Maar in 2003 vonden Argo '77 en GVAV-Rapiditas elkaar alsnog in Groningen Atletiek.
Wat voor GVAV-Radiditas restte, was een vooraanstaande plaats in de stad-Groninger sporthistorie.