Esserberg
Het Esserbergstadion, al sinds mensenheugenis de thuisbasis van Be Quick, staat er weer pico bello op. Dat kostte een paar centen, enkele tonnen zelfs, maar het is alle moeite voor een grondige restauratiebeurt waard geweest.
Want ja, Esserberg is cultureel erfgoedvan het Groninger voetbal. Het stadion wordt ook landelijk als een unieke accommodatie beschouwd, getuige ook de opname in het register van sportmonumenten.
Een van de bijzonderheden aan het in 1924 gebouwde stadion is, dat het werd ontworpen door een van de vooroorlogse grootheden van Be Quick, Evert van Linge.
De geboren Veendammer was de bezielde aanvoerder van het team dat Be Quick in 1920 als – nog altijd - enige noordelijke club op de erelijst der landskampioenen zette. Dat gebeurde overigens een halve kilometer noordelijker, aan de Verlengde Hereweg, op de plek waar nu Villa Gelria staat.
Omdat lang niet alle Groningers het kampioensduel konden zien, er was slechts plaats voor krap 10.000 toeschouwers, ging Be Quick op zoek naar een nieuwe locatie. Die werd gevonden op wat nu de Esserberg heet.
De club, toen als rijk te boek staand, kocht er een stuk grond en Evert van Linge, die naast het voetballen een opleiding had genoten als architect, mocht het ontwerp maken. Hij, de oud-international die als architect de Amsterdamse school aanhing, schonk Groningen een heus, Engels aandoend voetbalstadion. De taluds en tribunes waren goed voor zo’n 18.000 toeschouwers en zodanig uitgetekend, dat Jan Publiek optimaal zicht kreeg op het veld. De opening was in november 1921.
Het was een goed gemikt voorschot op de toekomst. Be Quick groeide in die periode uit tot het Ajax van het Noorden. Technisch hoogstaand voetbal en vooral ook succesvol. Die zegetocht leidde tot tien noordelijke titels. Ook toen zat de grootste rivaal in Heerenveen, dank zij de Friese voetballegende Abe Lenstra. De duels tussen Be Quick en Heerenveen zijn in de geschiedenis opgeslagen als onvervalste klassiekers.
De Stadjers vergaapten zich massaal aan Be Quick. Lopend en fietsend, dan wel op elkaar gepropt in de waggelende trams, ging het in een langgerekte stoet 1x per veertien dagen naar de Esserberg. Zoals ook op die zondagse oktoberdag in 1951, toen Be Quick een vliegende start had in de pas gevormde landelijke eerste klasse. Als nummer twee van de ranglijst ontving de Good Old het Ajax van Rinus Michels, Wim Andriessen en Potharst. Het verhaal wil dat er meer kaarten verkocht werden dan verantwoord was gelet op de capaciteit van het stadion.
En jawel. Achter het doel van Be Quick-keeper Geert Prummel ontstond zo’n gedrang dat het hekwerk bezweek en tientallen toeschouwers op het gras rolden. Paniek alom. Maar uiteindelijk werden er slechts twee lichtgewonden genoteerd.
Enkele jaren later kalfde het bedevaartsoord van het Groninger voetbal echter af. De oorzaak: invoering van het profvoetbal in Nederland. Bij Be Quick leidde dat tot een historische tweespalt. Evert van Linge en zijn generatiegenoten waren mordicus tegen. In een emotioneel betoog stelde hij dat de club zich niet moest verkwanselen aan huurlingen. Een kleine meerderheid was echter voor. Zij vond dat de Be Quick met de tijd mee moest gaan, wilde het haar status als topclub behouden.
Geen basis voor succes, zo’n intense verdeeldheid.
Het leidde dan ook tot de ondergang van Be Quick als topclub van de stad. GVAV, dat wel overtuigend de profstatus aannam, nam die rol gretig over. En zo verplaatste het Groninger voetbalcircus zich medio de jaren vijftig van de vorige eeuw naar het Oosterpark, waar eredivisievoetbal zijn intrede deed.
De Esserberg moest het doen met tweede divisievoetbal en het demasqué van hét voetbalstadion werd compleet toen bij Be Quick in 1964 de financiële nood zo hoog was gestegen, dat terugkeer naar het amateurvoetbal bitter nodig was om de club in leven te houden.
De Esserberg was, net als Be Quick, van haar grandeur ontdaan. Totdat het Eurovoetbal ontstond en de Esserberg weer, zij het 1x per jaar, weer in groten getalen werd bestegen.
Ook Eurovoetbal is echter ter ziele en wat rest is een nostalgisch voetbalmuseum, dat de vooroorlogse hoogtijdagen van het Groninger voetbal markeert. Een stadion dat zo langzamerhand best eens Evert van Linge Stadion mag worden genoemd en nog altijd een bezoekje waard is, zeker nu Be Quick opgeklommen is naar de derde divisie.