Een droom werd werkelijkheid voor Annemieke Bes
Foto's: (c) Konrad Frost/Volvo Ocean Race
Een droom werd werkelijkheid voor Annemieke Bes. De ultieme wens van de Harense zeilster was om de Volvo Ocean Race te varen. Daarin slaagde ze en hoewel de race deels een nachtmerrie werd doordat bemanningslid John Fisher overboord sloeg en tot op heden vermist is, zou Annemieke Bes graag weer mee willen doen aan de volgende editie van de Volvo Ocean Race.
De 40-jarige zeilster groeide op aan de boorden van het Paterswoldsemeer. In de eerste jaren was dat alleen tijdens de weekenden. De familie Bes woonde in Hoorn waar haar vader bij een jacht designbureau werkte, maar elk weekend gingen ze naar opa en oma die het huis aan het meer hadden. Haar moeder hielp dan mee in de winkel van haar ouders, Klaassens koek en banketbakker in de Herestraat terwijl de kinderen bij opa en oma bleven. Met haar opa ging ze geregeld met de Lark het meer op om te zeilen. De jonge Bes vond het heerlijk om op en bij het meer te spelen. ,,Regelmatig kwam ik met een nat pak thuis. Op mijn achtste maakte ik mijn eerste rondje op het meer in de Jol. Toen ik elf was verhuisden we naar Haren en ging ik op zeilles bij VWDTP. Ik wilde net als mijn vriendin in Grouw een roze Optimist. Ik kreeg een witte, waar was al lang blij dat ik er een kreeg: ‘Toeter’.”
Ze was dagelijks op en aan het water te vinden, maar aan serieus wedstrijdzeilen dacht de puber Bes nog niet. ,,Met zoveel mogelijk vriendinnetjes en vriendjes ging ik spelevaren en terroriseerde menig zeilcoach.” Nadat Bes overgestapt was naar de Splash werd ze uitgenodigd voor een jeugdtoptrainingskamp in Balk. ,,Ik was daarvoor per ongeluk geselecteerd. Ik was niet serieus met zeilen bezig en had geen enorme topsportambitie. Maar fysiek had ik wel aanleg voor zeilen.”
Tijdens de week trainingskamp ging een nieuwe wereld voor Bes open. ,,We stonden elke dag op om zeven uur en begonnen met hardlopen. De hele dag werd gezeild en ’s avonds theorie. Een van die avonden kwamen de bondscoach Jeroen Pels en olympisch zeiler Gerhard Potma om te vertellen over de Olympische Spelen. Dat was inspirerend en hoe meer we werden afgemat hoe leuker ik het vond. Ik vond het jammer dat de week was afgelopen. Wauw, als je dit kan doen als je werk, je leven of dat je naar olympische spelen kan…”
Het was het kantelpunt voor Annemieke Bes die vanaf dat moment serieus het wedstrijdzeilen oppakte. ,,Voor mijn ouders en vrienden in mijn omgeving was het even wennen: hè, wat ga jij doen. Die spoort niet. Die vindt alleen feestjes leuk en wil nu naar de Olympische Spelen.” Bes stapte over naar de Laser Radial en had geluk constateert ze achteraf met de trainer Karel Lanterman op het olympische steunpunt bij VWDTP. ,,Hij bleek een van de beste jeugdtrainers die er ooit heeft bestaan. Het klikte gewoon goed en hij heeft me zoveel geleerd.”
De Harense was al heel dicht bij de Spelen van Sydney in 2000. In de Europe werd ze door de bondscoach gevraagd in de kernploeg als sparringpartner voor Margriet Matthijsse en om ervaring op te doen. Bij de volgende Olympische Spelen in Athene nam ze zelf al deel in de Yngling met twee andere leden van VWDTP: Annelies Thies en Petronella de Jong. Het trio werd vierde. ,,Het was een droom die waar werd. Alleen een beetje zuur doordat we vierde werden.”
Bes stapte vervolgens weer over naar de Laser Radial toen die Olympisch werd, maar ontdekte dat ze toch meer op haar plaats was in de meermansboot. In Peking won ze zilver in de Yngling klasse met Mandy Mulder en Merel Witteveen. Voor Londen werd de Elliott 6m onderdeel van het olympische programma ten koste van de Yngling. Nederland had zeer sterke teams in deze klasse, maar die vochten elkaar in het jaar voor de Spelen bijna letterlijk de boot uit. ,,Ik vind dat altijd nog zo zonde.” Bes met Marcelien de Koning en Renée Groeneveld werden in de Elliott tenslotte achtste op de Spelen van Londen.
Opmerkelijk is dat Bes naar de Olympische Spelen in de grotere boten ging en niet in de eenmansboot. ,,Voor mij is het heel goed geweest dat ik in het begin in de eenmansboot zat. Dan krijg je een goed bootgevoel en leert beslissingen te nemen. Ik pas qua karakter beter in een team. Ben niet de grootste haaibaai. Vind belangrijk dat mensen het om mij heen goed hebben. Belangrijk dat je met elkaar beter wordt. Dat vind ik een gaaf proces.”
,,Een project is elke keer ook weer anders. Je hebt een gezamenlijk doel. Als je je daarop alleen richt, mis je het groepsproces. Je kunt je beter richten op het proces om dingen beter te krijgen. Het resultaat is het gevolg van goed lopende processen.”
Een nieuwe ‘zeilwereld’ ging voor de Harense open toen ze gevraagd werd voor het SCA-team een boot met een volledige bezetting door vrouwen die aan Volvo Ocean Race 2014/2015 ging deelnemen. ,,Ik had me nooit gefocust op zeezeilen. Dat was er ook niet voor vrouwen. Het was een kans waarvan ik veel heb geleerd. Het traject duurde ruim 8 maanden. Uiteindelijk ben ik niet geselecteerd, maar het was voor mij een kickstart.”
Annemieke Bes ging zich volledig focussen op het offshore zeilen en richtte daarvoor haar bedrijf ‘2 Be Sportive’ op. Vandaaruit biedt ze zich aan als professioneel zeiler aan teams. ,,Het was best spannend om nadat je Olympische gezeild hebt je te gaan verhuren aan teams als professioneel zeiler en als vrouw helemaal.” De Harense zet haar zinnen om aan de Volvo Ocean deel te nemen. ,,In najaar 2014 heb ik besloten om naar Azië te gaan omdat daar de meeste grote klassieke zeilraces plaatsvinden. ,,Ik pak me tas en ga er gewoon heen. Klein detail was wel dat ik daar nog geen boot had waarop ik kon meezeilen. De schipper van de Volvo-70 bracht me in contact met het Ragamuffin-team.”
Haar doel werd om deel te nemen aan de Sydney to Hobart Yacht Race. Dit is een jaarlijkse zeilwedstrijd in Australië, van Sydney over de Tasmanzee naar Hobart op het eiland Tasmanië. ,,Ik bood mee aan om de boot klaar te maken. De schipper was David Witt. Ik werd als snel onderdeel van het team. Ik werd echt geadopteerd.” Betaald werd ze niet voor haar werkzaamheden omdat ze op een toeristenvisum Australië was binnengekomen. Ik heb het echt gedaan als investering vanuit mij als persoon. Ik weet dat als je verder wilt, moet je ervaring opdoen. Achteraf best wel beetje een avontuur want je weet niet of het gaat slagen.”
Voor de Volvo Ocean ‘monsterde’ de Harense aan bij het team AKZO Nobel met schipper Simeon Tienpont. Ze haakte echter weer af toen bleek dat ze niet alle legs (etappes; kb) mee mocht zeilen. ‘’Ik moest voor mezelf kiezen. Vervolgens nodigde het team van Scallywag mij uit en zei: Bessie, we nemen niet zomaar vrouwen mee, maar willen je graag als teamlid. Heb ik daar voor gekozen.” Met een groot deel van de bemanning had ze ook al de Sydney to Hobart Yacht Race gevaren, waaronder schipper David Witt. Witt had de naam geen vrouwen aan boord te willen. “Zo werd Witty neergezet. Het frappante was dat ons team het meest normaal was over vrouwen aan boord. Ik was grootzeiltrimmer wat een serieuze rol aan boord is. Aan wal deed ik de inkopen van proviand. Ik werd aan boord net zo behandeld als de rest van team. Witt heeft het niet altijd even handig verwoord. Ik heb het prima naar mijn zin gehad.”
Bes vindt dat vrouwen in een team van even groot belang zijn dan de mannen en dat er eigenlijk, behalve fysiek, er geen verschillen zijn. ,,Met vrouwen in het team, wordt de balans beter in het team. Het is mensenwerk. De ene man is de andere niet en dat geldt ook voor vrouwen. Alle mensen zijn verschillend. Dat kan vanwege verschillende culturen per land, progressief, conservatief. Dat heeft niets te maken of je vrouw of man bent. Ik heb meegemaakt dat twee meiden in hetzelfde team zaten. De een vond het heel vet. En de andere juist niet. Iedereen heeft een verschillende perceptie. Ik vond het irritant als iemand mij anders zou behandelen omdat ik vrouw ben. Een vrouw kan ook keihard meesjouwen. Zet haar tanden er ook in. Je moet je als vrouw wel extra bewijzen. Dat is iets wat nog een beetje tijd nodig heeft, maar ik zie het veranderen.”
Het team ging tijdens de Volvo Ocean steeds beter presteren met als hoogtepunt de overwinning van de leg naar Hongkong die gewonnen werd. De leg naar Auckland werd het team vlak voor de finish geklopt door het team AKZO Nobel en was inmiddels naar de derde plaatst in het algemeen klassement geklommen. De daaropvolgende leg naar Brazilië sloeg het noodlot toe. John Fisher (47 jaar) sloeg op 26 maart over boord 1400 mijl westelijk van Kaap Hoorn en wordt ondanks intensieve zoektochten niet teruggevonden.
,,Dan opeens gebeurt er iets met een groep dat je niet kunt beschrijven. Dan zijn er belangrijker dingen dan een race. Iedereen gaat verschillend om met de situatie. Je mist opeens ook een belangrijk speler in de groep. Fisher was voor mij een hele goede vriend geworden. Ik weet zeker als hij er nog was, we veel contact zouden hebben. Hij had een goede invloed op iedereen. Ik ben gewoon trots dat ik hem gekend heb. We moeten de rest van ons leven daarmee leren leven.” De emoties grijpen Bes weer even aan en ze kijkt naar buiten over het Paterswoldsemeer. ,,Dus, dan moet je je boeltje weer bij elkaar brengen.”
Annemieke Bes kreeg nog een persoonlijk verlies te verwerken toen ze in Chili aankwam en haar vriend Jaap Zielhuis haar opwachtte. Oma was een dag eerder op 95-jarige leeftijd overleden. ,,Dat was voor mij een extra reden om naar huis te gaan om even bij de familie te zijn om het verlies van Fisher en oma te kunnen verwerken. Natuurlijk was het ook goed om de batterij weer op te laden. Terug naar Brazilië en: door!”
Tijdens de reis van negen maanden kan er van alles gebeuren, zowel thuis, maar ook op het schip. Goede afspraken zijn dan noodzakelijk. ,,We wisten dat dit kon gebeuren. Natuurlijk ook dat mij iets zou kunnen overkomen. Daarover zijn afspraken gemaakt. Dit is het allermooiste dat ik wilde doen in mijn leven. Natuurlijk mis je ook wat dingen, maar je krijgt er ook iets gaafs voor terug dat je met familie en vrienden kan delen.” De finish in Scheveningen heeft een grote indruk bij haar achter gelaten. ,,De finish was mega leuk. Iedereen wil met je spreken en op de foto of een handtekening. Dit was een week lang. Dit was de meest bijzondere huldiging die ik heb meegemaakt.”
De afgelopen weken was ze veel bij haar ouders in Haren om weer een beetje op bij te komen van de ontberingen. Zoals ze vroeger deed. Spelevaren op het meer. Suppen rond de eilandjes. ,,Het lichaam heeft ander halfjaar op zijn zodemieter gehad. Ik merk nu dat alles weer werkt. Vond dat het lang duurde, maar heb ook niet eerder zoiets meegemaakt. Ik wilde de eerste weken alles eten wat ik tegenkwam.”
De komende maanden gaat Bes lezingen geven en zeilen met gasten. Daarnaast is ze ook nog personal coach. ,,Ik vind het leuk om dat naast het zeilen te doen.” En de zee lonkt ook nog steeds. ,,Over een tijdje komen de races er weer aan. Ik hoop projecten te kunnen starten. Waarschijnlijk met Scally Sydney to Hobart varen. Verder hoop ik weer teams te kunnen vinden in Europa. En als het mogelijk is, wil Bes graag een volgende editie van de Volvo Ocean meedoen. ,,Het zou mooi zijn als we dit verder konden uitbouwen. Dat zit er helaas niet in. Witty heeft veel moeite met het verlies van Fisher en vindt het niet waard om het risico opnieuw te nemen. Ik wil wel weer meedoen. Absoluut.